1 week ago
25
– Det dummaste ein kan gjere er å vente.
Den tydelege beskjeden kjem frå Arne Mjøs, konsernsjef og grunnleggar av teknologiselskapet Itera. Han er også styremedlem i norsk-ukrainsk handelskammer.
Næringslivet trassar krigen
Mjøs skal snart forklare kva han meiner. Men først tar vi ei runde rundt på Iteras kontor i Ukrainas hovudstad Kyiv.
– Det er omtrent som i Noreg, fortel Mjøs. Heilt til han stansar opp ved ei utstilling av ulike typar ammunisjon.
– Dette er dekorasjonen, humrar Mjøs.
– Den har vi ikkje i Noreg. Iallfall ikkje enno.
Itera har drive forretning i Ukraina i 17 år, fortel Mjøs til TV 2.
– Men kva er utfordringane med å drive business i eit land som er i krig?
– Vi har tilpassa oss denne nye situasjonen, slår han fast.
– Når det kjem flyalarmar, søker ein dekning. Men elles går jo alt meir eller mindre som normalt.
– Kom og sjå sjølv!
Mjøs meiner dette er umogleg å forstå fullt ut utan å besøke landet.
– Rundt 80 prosent av Ukraina er utanfor dei aktive krigssonene. Det er snakk om eit område som er 1,4 gangar så stort som Tyskland, seier Mjøs.
I desse områda gjer Ukraina alt for at livet skal kunne gå vidare så normalt som mogleg.
– Mi oppfordring til norske næringslivsleiarar er å komme til Ukraina for å oppleve dette sjølv.
Potensiell gullgruve
Mjøs meiner det norske næringslivet ikkje forstår kva for gullgruve Ukraina kan utgjere, og kjem med eit døme.
– Det meste av gjenoppbygginga av Ukraina må skje i regi av det private næringslivet. Det kan ikkje takast over skattebetalarane sine midlar, seier konsernsjefen.
Han er sikker på at det ligg enorme forretningsmoglegheiter i Ukrainas bygg-og anleggsnæring.
– Det vil ikkje vere snakk om donasjonar. Det er rein business, understrekar Mjøs.
Blant selskapa som er tidleg ute i eit forsøk på å etablere seg innan denne næringa i Ukraina, er Moelven Byggmodul.
Kvifor det er avgjerande å vere tidleg ute, skal Mjøs straks komme tilbake til.
Behov for norske løysingar
Iteras konsernsjef ramsar opp fleire område der han meiner norske selskap kan gjere det stort, og nemner særleg energi, teknologi og forsvar. Innan desse sektorane jobbar Itera for å legge til rette for samhandling mellom ukrainske og norske og nordiske selskap.
– Eit kritisk område for Ukraina er energisystemet. Her har vi i Noreg veldig mykje kompetanse og mange relevante produkt å tilby Ukraina, seier Mjøs, og peikar på selskapet Bergen Engines. Dei er allereie i gang innan denne sektoren i Ukraina.
Eit anna samarbeidsområde Mjøs trekk fram, er teknologi.
– Det å kjøpe IT-tenester frå Ukraina har verkeleg betydning for å halde den ukrainske økonomien i gang, seier Mjøs.
Han viser til at teknologisektoren er den nest største eksportnæringa etter landbruksvarer.
– Å kjøpe slike tenester er verkeleg lavthengande frukt. Du treng ikkje eit einaste verkemiddelapparat – du kan gjere det i morgon, seier konsernsjefen.
– Det er i realiteten ingen større risiko ved å kjøpe IT-tenester frå Ukraina enn i Noreg.
Generelt meiner Mjøs at alt dette burde ha vore gjort i går.
– Næringslivet har samfunnsansvar
– Men det eg ser som ein gjengangar er at vi ikkje er innstilte på å få prosessane fort på plass. Vi føler ikkje at vi er i ein krigssituasjon. Vi har ikkje skjønt alvoret.
Mjøs meiner næringslivet rett og slett har eit samfunnsansvar ved å engasjere seg no.
– Det viktigaste norsk næringsliv kan gjere er å bidra til å halde den ukrainske økonomien i gang. Viss Ukraina ikkje klarer å halde hjula i gang, så fell heile fronten, seier Mjøs.
– Då kollapsar landet. Og kostnadene ved at vi lar Russland ta over heile Ukraina, vil bli mykje, mykje høgare enn den innsatsen kan legge ned no.
Kva med korrupsjonen?
Også ukrainske styremakter ber om meir norske investeringar, og har ein klar beskjed til det norske næringslivet:
– Bodskapen er enkel: De kan gå inn i Ukraina, sjølv no når det er krig, seier Ihor Holovchenko, som er chargé d'affaires ved den ukrainske ambassaden i Noreg.
– Korrupsjon har vore eit stort problem i Ukraina. Kva vil du seie til selskap som er bekymra for korrupsjon?
– Dersom du ser på korrupsjonsindeksen til Transparency International, vil du sjå den klare trenden at vi forbetrar oss, seier Holovchenko til TV 2.
Ukraina ligg på plass 105 av dei 180 landa på korrupsjonsindeksen til Transparency International.
Landet har klatra 11 plassar sidan 2015.
– Vi bekjemper korrupsjon, understrekar Holovchenko.
– Vi seier alltid at vi ikkje har noko anna alternativ. Sidan vi er i krig, må vi bruke ressursane vi har og ressursane vi mottar frå våre partnarar på den mest effektive måten. Elles vil vi rett og slett tape krigen.
– Må vere tidleg ute
Så tilbake til det dummaste ein kan gjere, ifølge Iteras konsernsjef Mjøs:
– Eg høyrer mange som seier at vi ikkje kan gå inn no når landet er i krig. Men det dummaste ein gjer er å vente til etter krigen, seier han bestemt.
– Ukrainarane ser kven som er deira venner no og som begynner å levere noko.
Han viser igjen til selskap som Moelven Byggmodul og Bergen Engines.
– Selskapa som leverer no, dei som hjelper Ukraina no når dei treng det mest, dei vil vere landets beste vennar når denne krigen finn ei eller anna form for løysing.
Konsernsjefen meiner auka engasjement er ekstra viktig no i det han kallar ein skjebnens time for Europa.
– Trump har forandra verdsordenen. Vi må ikkje vere naive no ved å vente på at Trump vil gjenopprette den – det trur eg er langt unna.
Han understrekar at i desse usikre tider er det viktigare enn nokon gong at Europa samlar seg.
– Eg føler meir enn nokon gong at vi må vi stå opp for ukrainarane. Og det er veldig mykje meir vi kan gjere, seier han.
– Eg føler at dette arbeidet gir meining.
English (US)