Helsetilsynet bekymra

2 days ago 9

– Det er mange einslege mindreårige på mottak i Norge som ikkje får den omsorga dei har krav på, det seier seniorrådgjevar i Helsetilsynet, Marthe Johanne Grue.

I norske asylmottak har talet på born som har kome utan foreldre auka kraftig dei seinare åra. I dag bur det 450 ungdommar mellom 15 og 18 år på mottak.

Ved utgangen av 2020 var talet 26, eit tal som då var rekordlavt.

Det er flest unge flyktningar frå konfliktramma land som Ukraina, Syria og Afghanistan.

Det viser tal frå Utlendingsdirektoratet (UDI), som har det øvste ansvaret for omsorga for dei mellom 15 og 18 år.

Ei rekke lovbrot

Helsetilsynet er bekymra for situasjonen til desse ungdommane.

Seniorrådgjevar Grue viser til at det er funne lovbrot i åtte av elleve tilsyn som er gjennomført på mottaka sidan ei ny tilsynsordning kom på plass i 2022.

– Det er alvorleg når borna ikkje får den omsorga dei har krav på, seier Grue til TV 2.

Tilsyna blir utført av statsforvaltaren i Østfold, Buskerud, Oslo og Akershus, medan helsetilsynet har det overordna faglege ansvaret.

– Våre tilsynsfunn viser at mottaka ikkje har tilstrekkeleg barnefagleg kompetanse og at de ikkje har organisert bemanning som sikrar kontinuitet og stabilitet for barna, seier Grue.

Ho legg til at tilsyna viser fleire andre avvik også, til dømes mangelfull kartlegging av bornas behov og situasjon.

– Kor alvorleg er alt dette?

– Dette er born som kjem aleine til Norge og som er i ein sårbar situasjon. Korleis dei har det på mottak har betydning for korleis dei får det vidare i livet, understrekar Grue.

– Så når dei ikkje får den omsorga dei har krav på i mottaka, så meiner vi det er alvorleg.

Beskjed til UDI

Dette har einslege mindreårige krav på:

Mennesker som søker asyl i Noreg, skal tilbys et stad å bu mens de ventar på svar på asylsøknad eller mens ein ventar på utreise. Dette gjeld også for de under 18 år som kjem utan foresatte.

Einslege mindreårige som er under 15 år når de søker asyl, får et bu- og omsorgstilbod i regi av barnevernstenesta. For barn mellom 15 og 18 år har Utlendingsdirektoratet (UDI) ansvar for omsorga. Barna får tilbod om innkvartering i egne asylmottak for einslege mindreårige. Noen einslege mindreårige kjem med en voksenperson som ikkje har foreldreansvar, som kalles følgeperson. Disse bosettes sammen på ordinære asylmottak, uavhengig av barnets alder. Uavhengig av om einslege mindreårige (15–18 år) bor på egne mottak eller på ordinære mottak med følgeperson, er det asylmottaket som gir omsorga på vegne av UDI.

Kjelde: Statsforvaltaren

Den daglege drifta av asylmottaka er det ulike selskap som står for. Selskapa er hyra inn av UDI, som har det øvste ansvaret.

– Med så mange lovbrot, kva er då Helsetilsynet sin beskjed til UDI?

– Vi meiner det er viktig at asylmottaka og UDI har ein praksis som er i tråd med krava til forsvarleg omsorg.

UDI: – Tar det på stort alvor

UDI svarer at dei tar funna svært alvorleg.

– Sjølvsagt er ikkje dette bra nok. Dette er noko vi tar tak i, seier Gro Anna Persheim, som er seksjonsleiar ved UDI.

Ho understrekar at UDI følgjer opp avvika som er avdekt.

– Der ser vi at vi er nøydde til å bli betre, og det jobber vi med no.

Ho legg til UDI ønskte å få ei tilsynsordning på plass, noko som altså skjedde i 2022.

– Vi ønskte tilsynsordninga for å forbetre tilbodet vi gir til einslege mindreårige asylsøkarar, som jo er den aller mest sårbare gruppa av flyktningar, seier Persheim til TV 2.

– Desse funna viser at tilsynsordninga fungerer. Vi er veldig glade for at det er nokon som påpeikar at dette kan bli betre.

Kan få alvorlege konsekvensar

Samtidig ønskjer UDI å understreke at dei tilsette i mottaka strekk seg så langt dei kan.

– Dei gjer ein veldig god jobb, både ut frå fagkompetansen dei har og sine menneskelege eigenskapar. Dei strekk seg langt for å gi ungdomane ein trygg heim mens dei ventar på busetting i Norge eller retur.

– Men like fullt er det avdekt ei rekke lovbrot. Kva kan konsekvensane bli for dei mindreårige når dei ikkje blir følgt opp skikkeleg på mottak?

– Konsekvensen kan jo bli at dei rømmer og at dei fartar rundt i Europa. Det kan også bety at det er lettare for dei å bli rekrutterte til kriminalitet eller at dei kan bli utnytta på andre måtar, seier Persheim.

Ber om fleire tiltak

Helsetilsynet er også klar på at fleire tiltak må settast i verk.

– Vi har sett at det enkelte stader ikkje er god nok kjennskap til omsorgsforskrifta, seier seniorrådgjevar Grue ved Helsetilsynet.

– Vi meiner det er viktig at eigar og tilsette i asylmottaka kjenner forskrifta godt slik at dei veit kva som krevjast av dei, og at dei har ein praksis som er i tråd med dei krava.

Read Entire Article