No kan du førehands­stemme

– Eg synest det er veldig gøy. Eg plar alltid vere med på førehandsstemming og stemminga, seier Marit Engseth.

Ho er ei av fleire som er i sving for å sette opp eit valavlukke på Lagunen Storsenter i Bergen fredag føremiddag.

Etter kvart kjem valurner og stemmesetlar frå ulike parti på plass.

– Det er kjempeviktig at folk ønsker å stemme, det er viktig for demokratiet, seier Engseth.

Det har allereie vore mogleg å tidlegstemme frå 1. juli, men frå 11. august til 5. september kan du førehandsstemme ved Storting- og sametingsvalet 2025.

Dette kan du gjere i vallokale over heile landet, uavhengig av kva kommune du er folkeregistrert i, så lenge du har med legitimasjon.

Og det kjem truleg også mange til å gjere.

Det har ikkje alltid vore mogleg å førehandsstemme. Les korleis det utvikla seg gjennom historia her:

Mange går tidleg til urnene

Tal frå Valdirektoratet viser at ved Kommunestyrevalet i 2023 førehandsstemte 49,1 prosent, og ved Stortingsvalet 2021 førehandsstemte 57,9 prosent.

– Me forventar kanskje litt mindre førehandsstemming denne gongen enn ved førre Stortingsval, for då var det covid og folk var redde for smitte, seier Elisabeth Ivarsflaten.

Ho seier at ho trur mange kjem til å førehandsstemme også i år:

– Fordi me legg godt til rette for førehandsstemming, ordninga blir meir kjent. Mange synest det er praktisk og greitt, og det er faktisk også nokre som treng å førehandsstemme.

Om du ikkje tidlegstemmer eller førehandsstemmer, må du stemme på sjølve valdagen, 8. september 2025. Det må du også gjere i kommunen du er folkeregistrert i.

Ivarsflaten understrekar at det er viktig å vere obs på opningstidene til stemmelokala.

– Dei som ikkje bur heime på si folkeregistrerte adresse, ofte unge som har flytta for å studere, dei får faktisk ikkje lov å stemme på valdagen dersom dei ikkje er i heimkommunen sin, men dei får lov til å førehandsstemme.

– Dei må berre hugse at førehandsstemmelokala stenger tre dagar før valdagen, så du må få inn den førehandsstemma i tide.

Vel ut godt tilgjengelege stader

Det er valstyra i kvar enkelt kommune som bestemmer kvar og kva tid det skal vere mogleg å førehandsstemme.

Difor varierer det også frå kommune til kommune om det er mogleg å stemme på eit bibliotek, eit sjukehus, på utdanningsinstitusjonar, eller på kjøpesenter.

Lagunen er eitt av 18 lokale i Bergen der det blir opna for førehandsstemming.

Og det er stor variasjon i lokala i Noregs nest største by.

– I byen, blant anna på Torgallmenningen, på hovudbiblioteket og på kjøpesenter som her på Lagunen, seier Øivind Hauge Støle, som er seksjonssjef i Bystyrets kontor.

Og stadene er ikkje tilfeldig valt ut.

– Hovudpoenget er tilgjengelegheit. Me skal vere der folk er, på gode kollektivknutepunkt, der det er god parkering, gode opningstider, og det skal vere universelt utforma.

Mange stemmer på kjøpesenter

På Lagunen storsenter har det vore mogleg å førehandsstemme mange val tilbake. I 2021 stemte 15 553 personar her, og i 2023 var talet 10 483.

Senterleiar Tone Havneraas ved Lagunen er glad for at kjøpesenteret kan bidra til demokratiet.

– Me er begeistra for dette. Me har hatt telefonar frå publikum som er klare for å stemme. Det er veldig fint for oss om ein kan klare å kombinere førehandsstemming med ein handletur i Lagunen, eller kanskje eit kinobesøk eller trening, seier Havneraas.

Og førehandsstemme, det verkar det også som at kundane på Lagunen kjem til å gjere: