– Danskane er framleis hakket friskare enn oss

BOK: Saftige sex-skildringar frå dekadente Danmark! Og elegant skreve … eh, eg meiner skrive! Ein må vel omtrent vera norsk for å ikkje synest at slikt er dejlig?

Med «Kun til navlen» debuterer den danske journalisten Linea Maja Ernst som romanforfattar. Foto: Daniel Hjorth / Gyldendal

Linea Maja Ernst: Kun til navlen. Roman. 206 sider. Omsett av Kyrre Andreassen. Gyldendal.

«Kun til navlen» startar som ei heimekoseleg og lettlesen skildring av sju gamle, men unge, vener som drar på hytta for å feira og minnast venskapet dei hadde i studietida. Det tar ni linjer før eg skjønar at handlinga går føre seg i Danmark:

«hun kjenner at trusa sitter skjevt, åpner shortsen, stikker hånda nedi for å rette på trusa, presser en fingertupp mot kjønnsleppene, inn mellom dem, før hun får flyttet på plass bomullsstoffet.»

Kun til navlen, du liksom. Dei er framleis hakket friskare enn oss i stilen, der frå Hirtshals og sørover.

Desse sju tidlegare studievenene, nå halvgamle og halvetablerte, høyrer til eit etter kvart ganske velkjent segment i nordisk litteratur: Dei snakkar og tenker (for) mykje, dei har litt vanskelege barndommar, dei er litt homofile, dei skriv litt, enten på si eller på jobb, dei finn seg ikkje heilt til rette. Og framfor alt: dei er veldig opptatte av kva andre synest om dei. Og kva dei synest om seg sjølv. Det er dei to sistnemnde momenta som er både den tematiske og handlingsmessige drivaren i romanen - der den allvitande forteljaren sveipar frå den eine til den andre personen og får fram nyansane i tankesettet i venegjengen.

Ernst skriv gjennomgåande nokså velformulert om desse relasjonane, og verkar å vera både lærd og medviten om sosiale strukturar, estetikk og klassespørsmål. Mange vekttal med Bourdieu og de Beauvoir ligg mellom (og nokre gonger oppå) linjene. Det kan sjåast både som ein styrke og ein veikskap, for alt dette medvitet og tankespinnet gjer romanen på eine sida intens og kvernande, på andre sida ordrik, pludrete og gjentakande. Kva synest eg om at eg trur at han synest det om meg og at samfunnet synest det om at eg synest det om han?

Tankane og replikkane går ofte i sirkel, i ein sytete og sjølvsentrert stil: «– Jeg blir gæren av at jeg har blitt født ti år for tidlig, sier Sylvia. – Da vi var små, var standardinnstillingen homofobi, og nå er det panseksuell toleranse. Jeg ville ha fått mye mer ut av ungdomstiden hvis jeg var ung nå, det er urettferdig.»

Ein kan tolka romanen som eit lunt og lett medlidande portrett av ein generasjon og eit miljø som både grublar for mykje og reflekterer for lite, noko den ufrivillig (?) komiske setninga «Mens Sylvia dytter trillevogna, holder hun på å omkomme av ambivalens på skogsstien» kan vera ein illustrasjon på. I lengda blir tankekøyret meir søvndyssande enn fascinerande. «For eit gnål,» har eg notert i margen.

Linea Maja Ernst har noko «flink pike»-aktig over seg, både når det gjeld innhald og form. Tidsriktige og velbrukte tema som relasjonsproblem, utflytande kjønnsidentitetar, mentale forstyrringar og seksuelle grenseoverskridingar blir kombinert med ein forteljemåte som til dømes Jonathan Franzen var dyktig til for 20-25 år sidan, og som kan kjennast litt passé i dag. Me har høyrt denne visa før, men den gong med meir fengande melodi. Det er som om Ernst har sete lydig ved pulten sin i lang tid, lese og grubla mykje, og så gulpa opp ein lettfordøyeleg masse; ein slags dramatisert Klassekampen-kronikk, i staden for å bryta nokre fleire grenser og skapa eit meir sjølvstendig uttrykk. Slik sett ligg det eit skjær av noko blygt og veloppdratt over all slikkinga og suginga i «Kun til navlen». Ikkje særleg dansk, dét.

PS: Kyrre Andreassen er ikkje berre ein framifrå forfattar, han viser her at han òg er ein
dugande omsetjar.