1 week ago
13
Israel-Iran krigen:
Millionar prøver å flykte frå Teheran etter åtvaringar frå Israel og USA – men å komme seg ut er nesten umogleg.
Publisert 19.06.2025 09:11 Sist oppdatert 14 minutter siden
Saka oppsummert
Israel åtvara mot angrep i Teheran, og USA bad om evakuering.
Millionar prøver å flykte, men det er svært vanskeleg.
Iranske styresmakter gir ingen åtvaringar før angrepa, ifølgje kjelder.
Folk er redde og manglar tillit til informasjonen frå styresmaktene.
Oppsummeringen er laget med kunstig intelligens (KI) fra OpenAI. Innholdet er kvalitetssikret av TV 2s journalister.
Måndag åtvara Israel mot vidare åtak i Teheran, og dagen etter kom USA sin president Donald Trump med ei klar melding: «Evakuer Teheran.»
Men for millionar av menneske er det nesten umogleg å forlate hovudstaden.
Etter fleire luftåtak frå Israel, har folk strøymt til vegar, bensinstasjonar og transportsentralar i håp om å komme seg vekk. Men realiteten er at for dei fleste innbyggjarane i Teheran finst det ingen veg ut.
TV 2 har snakka med fleire kjelder i Iran om saka og kjenner identiteten deira. Men tryggleiksomsyn brukar vi ikkje deira verkeleg namn.
– Vi prøvde å gå til jobb for å finne ut korleis ting utvikla seg, men alt endra seg då bombene fall nær området der eg jobbar, nord i Teheran, seier «Ali» (35) som flyktar ut av Teheran.
Endelaus bilkø
Etter det første angrepet, vart situasjonen raskt kaotisk.
– Spenninga steig. Då eg høyrde at det også var bomba nær heimane til kollegaene mine, visste eg at eg måtte komme meg ut. Eg forlét arbeidsplassen før arbeidstida, seier han.
«Ali» ringer broren, som òg er på jobb i Teheran. Dei avtalar å rømme byen saman. Vanlegvis tek køyreturen femten minutt, men denne dagen varte han i nesten tre timar.
– Då eg pakka, tenkte eg, kanskje ser eg aldri huset mitt igjen. Kanskje finst det ikkje lenger neste gong eg kjem tilbake.
Klokka seks om kvelden i Teheran-tida køyrer han og broren ut av byen.
– Vi kom ikkje ut av Teheran før klokka ti. Trafikken på hovudvegane var lamma. Eg såg folk med heile hushaldet stroppa fast oppå bilane. Det var panikk, seier han.
Røyk over byen
På veg ut av byen ser dei flammar og røyk stige frå fleire stadar i Teheran.
– Vi såg brannar i alle retningar, fortel «Ali».
Like etter får dei motorproblem nær byen Saveh – samtidig som eksplosjonar skaka byen.
– Vi såg tre store eksplosjonar og røyk stige opp. Det var ei krigssone.
Mangel på bensin gjorde flukta vanskeleg. Langs motorvegane sto bilar med opne panser, mange hadde gått tom for drivstoff. Bensinen var rasjonert – berre 10 til 15 liter per bil.
– Bilen vår var gamal og ikkje gjort klar, men vi hadde ikkje noko val. Folk med dyre utanlandske bilar måtte stoppe langs vegen og be om bensin frå andre.
Ingen varslingssystem i Iran
Det herskar stor uvisse i Iran. Folk er dårleg informert om kva som skjer og fryktar sjølvsagt dei israelske åtaka.
– Eg jobbar i ein sivil bygnad. Eg har ingenting med militæret å gjere. Men eg veit ikkje kven som eig bygget ved sida av mitt. Kanskje er det eit mål, seier han og legg til:
– Vi veit ikkje kven av naboane våre som kan vere utsette. Det gjer det endå meir skremmande. Ingen veit kva som er trygt og kva som ikkje er det.
Det er meir enn 30 år sidan lran sto i ein væpna konflikt. Krigen mot Irak. Dei få tilfluktsromma som eksisterer, er så gamle og forfalne at dei knapt kan brukast.
Det finst fungerande varslingssystem i Iran, men ifølgje fleire kjelder TV 2 har snakka med, bruker ikkje styremaktene desse til å gi beskjed til folk før angrepa.
I skarp motsetning til dette, har israelarar ein heilt annan kvardag, med tilfluktsrom tilgjengeleg og beskyttelse mot missilangrep gjennom Iron Dome.
Etter det israelske åtaket fredag, har iranske styresmakter kome med ei rekkje meldingar til folket.
Innhaldet har i stor grad vore prega av propaganda. Bodskapen er at styresmaktene har full kontroll og evne til å forsvare landet.
Samtidig oppmodar dei innbyggjarane til å melde frå om mistenkeleg aktivitet til ulike etterretningsorganisasjonar.
– Stoler ikkje på styresmaktene
På statlege kanalar, i sosiale medium og på Telegram har det blitt delt lister over mogleg tilfluktsstader.
Desse er stort sett avgrensa til større byar som Teheran, Isfahan, Shiraz, Mashhad og Tabriz, og omfattar i hovudsak metrostasjonar og kjellaretasjar i moskéar.
– Vi stolar ikkje på dei adressene. Det kan til og med hende at styresmaktene sjølv bombar dei stadene for å skade sivile, seier «Ali».
Fleire vi har snakka med frå ulike delar av Iran – inkludert Teheran og vestlege regionar som har vore hovudmål for israelske åtak – stadfestar overfor TV 2 at styresmaktene ikkje nyttar flyalarmar eller andre varslingssystem.
– Eg høyrde ingen alarm. Dei gir oss inga åtvaring, seier ei kvinne frå vest i landet. Vi kaller ho «Leyla».
«Ali» meiner det ikkje nødvendigvis er tilfeldig.
– Eg trur styresmaktene gjer det med vilje. Dei vil ikkje at folk skal forlate byane eller halde seg unna moglege mål, seier han.
Israelske styrkar kjem vanlegvis med eit varsel på sosiale medium eller Telegram kort tid før angrepa. Men det gir folk kort tid til å søke tilflukt eller finne ein stad å gøyme seg.
Overfylte bilar, sjukehus og fengsel
Panikken rammar også dei svakaste. Fleire innbyggjarar har ikkje bil eller tilgang på transport. Bussbillettar, Snapp og Maxima (lokale køyretenester) er vanskelege å få tak i – og ekstremt dyre.
– Ein vanleg billett til 200.000 Toman (22 kr) kostar no éin million (106 kr). Korleis skal ein barnefamilie ha råd til det? seier «Said» til TV 2.
Samstundes sit mange fast – anten fordi dei har sjuke familiemedlemmar på sjukehus, fordi dei jobbar i samfunnskritiske tenester som helsevesen, eller fordi dei har slektningar i fengsel.
– Kvar skal vi dra?
Mange har heller ingen stad å ta vegen.
– Alt vi eig er her. Vi har ingen utanfor Teheran. Folk spør seg: Kvar skal vi dra? spør «Said».
Medan nye eksplosjonar rapporterast kvar time, slit stadig fleire med å finne tryggleik.
– Dei som jobbar i kritiske funksjonar – som helsevesen, brannvesen, straum- og vassforsyning – er det få som har val til å evakuere. Dei må bli att. Mange familiar blir verande for å ikkje forlate dei åleine, seie han til TV2.
English (US) ·