Bryt reglane «kvar veke»: – Har lyst å gjere jobben betre

58 minutes ago 1

For å få budsjetta til å gå opp må mange norske skular bryte lova. Utdanningsforbundet ropar varsku om økonomien, mens regjeringa peiker på kommunane.

REKTOR: Hanne-Guri Hellevang har strammare budsjett enn tidlegare. Det går ut over tilbodet til elevane. Foto: Sorosh Sadat / TV 2

Publisert 30.11.2025 16:16 Sist oppdatert 26 minutter siden

– Dette er jo ubehageleg og til dels stressande. Eg ber ansvaret for skulen og kjenner på det, seier Hanne-Guri Hellevang.

Ho er rektor på Kleppestø ungdomsskole på Askøy. Kommunen er blant landets fattigaste, og har slite med økonomien i fleire år.

Dette skuleåret er budsjettet til Hellevang endå trongare enn før.

– Vi hadde færre tilsette rett og slett, og såg at det kom til å bli eit meir krevjande skuleår på alle måtar, for både elevar og tilsette, seier Hellevang om grepa ho måtte gjere i vinter.

Bryt regel «kvar veke»

For å spare pengar måtte Hellevang kutte dei faste vikarane som hadde arbeidd på skulen tidlegare.

Skulen reparerer også slitne stolar, pultar og gardiner i staden for å kjøpe nytt.

Som følge av vikarkuttet ender skulen opp med å bryte lærarnorma kvar veke, anslår ho. Denne står i ei forskrift til opplæringslova, og seier at det maksimalt skal vere 20 elevar per lærar på ungdomsskular.

Når klassen har meir enn dette, skal det vere to lærarar i klasserommet. Slik blir det ikkje alltid på Kleppestø, om ein lærar til dømes blir sjuk eller har sjuke barn.

– Det betyr at det blir éin lærar i staden for to. Det er mellom 26 og 30 elevar i klassane. Dermed blir det mindre tilrettelegging og mindre hjelp til klassar og elevar som treng oppfølging, seier Hellevang.

Det er heller ikkje alltid kapasitet til å vere til stades for elevane som har behov for det.

– Vi klarer ikkje å vere tett nok på elevane som treng ein dagleg samtale, hjelp til struktur, hjelp til å sjå konsekvensar av vala dei tar og hjelp når dei er fortvila, lei seg og redde, seier Hellevang.

Mange skular slit

To av tre skuleleiarar opplyser at skulen deira har dårleg økonomi i ei fersk undersøking frå Utdanningsforbundet. 61 prosent av skuleleiarane meiner at økonomien har blitt dårlegare sidan førre skuleår.

68 prosent seier at økonomien er så dårleg at dei blir tvinga til å bryte lover for å få budsjettet til å gå opp.

Dei vanlegaste konsekvensane av dårleg økonomi er mindre vikarbruk og mindre innkjøp av fysiske og digitale læremiddel.

Ein annan er at elevar som treng individuelt tilrettelagt opplæring, som til dømes støtte av ein lærar i ein skuletime, ikkje får det.

– Viss det ikkje er pengar til vikarar, så betyr jo det store klassar, eller at det er barn som skulle hatt ein time med ein lærar eller spesialpedagog som må overta undervisninga, slik at eleven ikkje får ekstra oppfølging, seier Geir Røsvoll.

Han er leiar i Utdanningsforbundet, og meiner ein må sjå på korleis skulen blir finansiert.

Dei tilsette i skulen jobbar med «begge hendene» for å få arbeidskvardagen til å gå rundt, seier Røsvoll.

– Så ser vi at ressursane dei har til rådigheit, ikkje strekk til. Ein står i ein skvis og må nærmast velje frå dag til dag kva slags lovar ein skal bryte. Alle forstår at det er ein uhaldbar situasjon, seier Røsvoll.

Rektoren på Kleppestø seier at lærarane strekk seg langt og synest det er ubehageleg å vere vekke frå jobb, sidan det då kan bli meir å gjere for kollegane.

– Dei får veldig dårleg samvit overfor elevar og foreldre fordi dei har lyst til å gjere jobben sin betre, seier Hellevang.

Fakta om undersøkinga:

Rektorar og andre skuleleiarar har svart på undersøkinga, som er utført av Utdanningsforbundet.
Dei som blei spurt, jobbar på barne- og ungdomsskular over heile landet.
721 av 2060 skuleleiarar som blei spurt, svarte på undersøkinga.

Ho meiner ein må sjå på finansieringa.

– Vi får tildeling av midlar per elev, men når elevtalet i skulen søkk, er det ikkje nødvendigvis slik at eg kan ha færre klassar, seier Hellevang.

– Utgiftene på skulen blir ikkje så mykje mindre. For vi må jo ha ein lærar i kvar klasse, legg ho til.

Også Røsvoll har ein klar beskjed til politikarane på Stortinget.

– Det er unison tilbakemelding frå oppvekstsektoren om at det er eit stort alvor her no. Ein må ta tak i det frå Stortinget. Dei kan ikkje berre skyve ansvaret over på kommunane og seie at dei skal løyse det.

Svarar: – Sånn skal det ikkje vere

Statssekretær Sindre Lysø (Ap) i Kunnskapsdepartementet reagerer på skildringane frå Askøy.

– Sånn skal det ikkje vere. Vi forventar at kommunen følger lova og sørgjer for å gi skulen det dei treng så elevane får opplæringa dei har krav på, seier Lysø.

– Vi forventar at kommunane følger opplæringslova og at dei gir skulane gode rammer. Det er avgjerande for elevane, dei tilsette på skolen og for lokalsamfunnet, seier Lysø.

Han viser til at kommunane i 2024 fekk ein vekst i frie inntekter på om lag 15 milliardar kroner, som er den største auken «i nyare tid».

– Ein framleis vekst på 4,2 milliardar kroner i 2026 vil bidra til å ytterlegare styrke den økonomiske situasjonen i kommunane. Samstundes veit vi at det er forskjellar mellom kommunar, og at det derfor betyr noko kven som styrer, for kva som prioriterast lokalt i den enkelte kommune, seier Lysø.

Her er resten av svaret frå statssekretæren:

– Regjeringa er oppteken av å styrke skulen for meir og betre læring. Det blir gjort gjennom betre rammefinansiering til kommunane, men òg øyremerka midlar til mellom anna eit leseløft med fleire fysiske bøker til elevane, og tilskot til utstyr og praktiske læringsareal for ein meir praktisk og variert skule, seier Lysø.

Lysø viser til desse konkrete grepa:

Vi veit at lærarar og elevar ønsker meir praktisk undervisning, men dei har mangla utstyr, rom og faglege ressursar. Derfor har vi gitt til samen nesten 300 millionar i tilskot til utstyr til meir praktisk og variert opplæring dei to siste åra. Vi foreslår å auke dette tilskotet vidare i statsbudsjettforslaget i 2026, til 191 millionar kroner. Samtidig utvidast ordninga neste år til å legge til rette for meir leik og ein aktiv skulekvardag for dei yngste.
Vi har også innført ei rentekompensasjonsordning med ei ramme på 2 milliardar til investeringar i utstyr og læringsarenaer - som verkstader, skulekjøkken eller uterom som kan brukast til å gjere undervisninga praktisk, aktiv og relevant. I 2026 er forslaget å auke med èin milliard til 3 milliardar i ordninga.
Vi satsar og mykje på lesing. Regjeringa har øyremerkt 415 millionar kroner til fysiske lærebøker dei siste to åra. Med «Leseløftet» vil vi bruke minst ein milliard kroner meir enn i dag over dei neste fire åra, for å styrke barn og unges leselyst og leseferdigheiter.

Askøy-ordførar Yngve Fosse (H) seier han blir provosert av svaret frå statssekretæren.

– Her driv statssekretæren med ansvarsfråskriving. Det er staten som handterer finansieringa av kommunane og skulane gjennom inntektssystemet, seier Fosse.

Han peiker på at elevmassen har endra seg dei siste åra, og at det i dag er fleire elevar som treng oppfølging og tilrettelegging enn før.

– Her heng ikkje finansieringa frå staten med, seier Fosse.

Ordføraren: – Igjen blir eg provosert

Dette seier Askøy-ordførar Yngve Fosse:

– Igjen blir eg provosert over utsegn frå regjeringa. Her driv statssekretæren med ansvarsfråskriving. Det er staten som handterer finansieringa av kommunane og skulane gjennom inntektssystemet. Elevmassen har endra seg stort dei seinare åra og krev større grad av oppfølging og tilrettelegging. Her heng ikkje finansieringa frå staten med. Dei forventar at vi skal bruke mer pengar på skulen samtidig som dei forventar at vi skal gjere det same på helse og omsorg. Tala går ikkje opp og det må regjeringa og ta inn over seg.

– I kommunane gjar vi sjølvsagt vår del av omstillingsarbeidet som befolkningsendringane krev, men vi får det ikkje til utan staten på laget. Det hjelper lite med gratis ferjer og sletting av studiegjeld om ikkje dei grunnleggande velferdstenestene i helse og skule fungerer.

Read Entire Article